Хронікери фестивального життя пам'ятають метаморфозу, надзвичайно радісну для київських сінефілів і вкрай прикру для їх одеських побратимів, яка сталася з «Німими ночами». З 2010 року найбільший у Східній Європі фестиваль архівного кіно проходив у Південній Пальмірі, а у минулому році був перенесений у столицю. Цього разу «довженківці», дослухавшись до благань одеситів, проводять восьмі «Німі ночі» відразу у двох містах.
Де: Довженко-центр (Київ, вул. Васильківська, 1)
Зелений театр (Одеса, центральний парк ім. Т. Шевченко)
Коли: 28 – 30 червня
Підземка 1928
Що там? Подія представить сім картин, серед яких нововідкриті шедеври, невідомі не тільки широкому загалу, а й фахівцям. Насамперед, це комедія Ханаана Шмаїна «Свині завжди свині» (1931), знайдена російським кінознавцем Петром Багровим у Федеральному архіві Німеччини, і документальна стрічка Андрія Вінницького «Людина і мавпа» (1930), виявлена співробітниками Довженко-центру в Національному кіноархіві Японії.
Епізоди з шимпанзе і бабуїнами - найпереконливіші
Картину Вінницького, що знайомить з теорією Дарвіна, можна розглядати як перший твір прославленої київської школи науково-популярного кіно. Автори доводять глядачам, що кожен з них походить від приматів. Найпереконливіші - епізоди з чарівними шимпанзе, бабуїнами й мавпами, які викликають до цих істот симпатію, дуже близьку до почуття спорідненості.
У стрічці Шмаїна представники тваринного світу допомагають розкрити природу суспільних взаємовідносин. У цьому рідкісному зразку соціальної сатири (жанрі, приреченому на зникнення в сталінському СРСР) загублений на просторах радянської країни полустанок, що зіткнувся з проблемою утримання морських свинок, стає метафорою бюрократизму, корупції й профнепридатності.
Прославити ж соціально-політичні перетворення була покликана драма Арнольда Кордюма «Вітер з порогів» (1929). Але, всупереч пропагандистському посилу, ця картина сприймається як свідчення нелюдяності комуністичного режиму й нагадування про трагедію, пережиту народом, чий віковий уклад був назавжди знищений. В оповіді, присвяченій зведенню Дніпрогесу, глядацьке співчуття викликають не будівники нової реальності, а приречені представники старої.
Врятувати даму від царської охранки!
Фактуру вже зниклого дореволюційного світу намагається відтворити (часом з дещо комічним ефектом) уродженець Катеринослава Володимир Стрижевський у німецькій драмі «Ад'ютант царя» (1926). Фільм присвячений спробам князя Курбського, полоненого таємничою італійкою, що виявилася агентом революційного підпілля, перешкодити коханій розправитися з государем імператором і врятувати її саму від царської охранки.
Якщо у фільмі Стрижевського героїня виступає маріонеткою, що спрямовується і переслідується лиходіями і захищається героями-чоловіками, у «Ордері на арешт» (1926) Георгія Тасіна дружина червоного командира, захоплена білими, непохитно протистоїть чоловічому світу насильства.
Здібності жінки не тільки вижити у жорстокому патріархальному просторі, але і відстояти своє право на самовираження і особисте щастя присвячена американська картина «Вітер» (1928) видатного шведського режисера Віктора Шострьома, гостросюжетне й поетичне оповідання з життя мешканців Дикого заходу, у якому сплітаються жанрові мотиви вестерна й готики.
Німецький любовний чотирикутник у метро
Схожа проблематика розкривається і в «Вежі мовчання» (1925) Йоханнеса Гуттера. Сюжетні матриці німецької романтичної літератури (красуня, яка живе в старовинному замку зі своїм тираном, напівбожевільним батьком, відважний юнак, що прагне звільнити кохану, зловісна сімейна таємниця) з'єднуються з прикметами нової епохи машин та наукових винаходів.
Належне новим часам віддає романтична трагікомедія британця Ентоні Асквіта «Підземка» (1928), в якій будні лондонського метрополітену стають не тільки виразним тлом для драматичних взаємин учасників любовного чотирикутника, а й раз по раз впливають на життя героїв.
Розклад показів розміщено на сайті Довженко-центру.