«День Перемоги» – новий неігровий фільм українсько-німецького режисера Сергія Лозниці. Його світова прем’єра відбулася в лютому, на Берлінському кінофестивалі, у позаконурсній програмі експериментального кіно «Форум».
Лозниця разом з мексиканським оператором Джессе Мазухом прийшов у берлінський Трептов-парк 9 травня минулого року, щоб зняти, як вихідці з колишнього СРСР святкують радянський День перемоги. Фільм змонтований з того матеріалу.
Де: кінотеатри «Київ» та «Жовтень», мережа кінотеатрів «Планета Кіно»
Коли: з 11 жовтня («Планета Кіно» з 1 листопада)
На екрані триває дикуватий, навіть варварський карнавал. Перемішано все з усім. Маса людей одягнені у форму радянських піхотинців 1940-х років. Пари весело танцюють вальси під траурні пісні періоду Другої світової війни. Кожна відома пісня переспівана в кількох варіаціях.
Дії живих схожі на велетенський ритуал
Також цей карнавал несподівано монументальний. Один за одним йдуть кадри барельєфів з надмужніми радянськими воїнами, партизанами, жертвами війни. Лозниця показує їх перебивками посеред невпинного торжества. Цитати Сталіна, застиглі бетонні обличчя. Водночас усі дії живих схожі на велетенський ритуал. Наприкінці показано, як люди складають квіти на олтар. Це дійсно язичницьке дійство, схоже на дохристиянські культи з масовими жертвопринесеннями, танцями, піснями. Тільки замість віри у поганського бога — віра у велику перемогу. Про її причини, наслідки, про реальний масштаб убивств ці люди нічого не знають. І, судячи з усього, знати не хочуть.
У Західній Європі, та й у будь якому розвиненому демократичному суспільстві, будь-який індивід може виражатися, як йому завгодно, поки його самовираження не обмежує свободу інших. У натовпі мигтять портрети Сталіна (один навіть собаки везуть на візочку) - але в цьому меморіалі, нагадаю, його цитати й так викарбувані золотом. Це законів Німеччини не порушує. У самому лише Берліні живе понад 200 тисяч російськомовних вихідців з СРСР. І у багатьох з них свої сантименти. Я особисто знайомий з однією панною антисталінських та антипутінських переконань, яка ходила у той парк на 9 травня. Цей день важливий для багатьох. У тому числі й для тих, хто нинішню політику Росії не підтримує. Є навіть кадр, коли людина з георгієвською стрічкою фотографується з синьо-жовтим прапором.
Людина з георгієвською стрічкою фотографується з синьо-жовтим прапором
Та все ж фільм – не про поодинокі приклади притомності.
По формі він зроблений так само як і три попередні неігрові роботи Лозниці. «Аустерліц», «Подія» й «Майдан» присвячені різним історичним подіям. Це завжди один тип зйомки — нерухома камера, загальні й середні плани. Немає крупних планів та конкретних наскрізних героїв. У «Майдані» Лозниця показує, як повсталий народ, свідомі громадяни пишуть свою історію власними руками, а в «Дні Перемоги» - як люди історію фальсифікують, підмінюють ідеологією, пропагандою, порожніми ритуалами. Тож цей фільм при зовнішній стилістичній подібності – повне заперечення «Майдану». Він про те, що люди не хочуть знати правду.